Interstellar’la nasıl barıştım?

Yazıya başlamadan önce play’e basmanız tavsiye edilir

Üstünden çok zaman geçti galiba konuşmak için, ya da bu sabun köpüğü çağında birkaç ay bile uzun geliyor bir şeyin gündemden düşmesi için. Bilemiyorum. Fakat benim bu filmle barışmam biraz uzun sürdü. Hatta böyle anlatınca zamanın göreceli olmasına gönderme yapar gibi oldu ama konumuz o değil.

Şimdi nerden çıktı bu Interstellar diyebilirsiniz, o yüzden kısa bi açıklama yapayım dedim başta. Filmi izleyeli oldu 3 ay kadar, ama dediğim gibi benim ayarların demlenmesi uzun sürüyor. Her şey hemen o an beğenilmez eyvallah ama benim süreç uzun oluyor onu ifade etmek istedim. Yani izliyorum, sonra iş güç derken günler haftalar aylar geçiyor ama arka planda çalışan küçük programlar gibi devam ediyor o filimle veya kitapla neyse benim mücadelem. Sonra bir gün bi şey oluyor ve ‘sevdim ben bunu’ diyorum. Oldu yani, barıştık.

Contact’ın aziz hatırasına istinaden…
Filme bir Contact motivasyonluyla gitmişim. Belki de ilk engel buydu filmi kabullenebilmem için, çıta zaten çok yüksekteydi çünkü. Contact demek benim için önemli bir şey demek, çünkü üniversite tercihimi belirlemiş bu filim. İstikbalini filme göre mi belirledin aferin kardeşim diyebilirsiniz. ‘Hayır, ‘İstikbal göklerdedir’ sözüne göre belirledim’ derim ben de. İkisi arasında bir fark yok, farkındasınız umarım.

Lafı dağıtmayalım. Contact o güne kadar (hatta bugüne kadar, aradan 18 yıl geçmiş izleyeli) izlediğim en hakikatli bilim-kurguydu. Bir insanın bilim-kurgu sevmesi için bilimden filan anlaması gerekmez tabii ki, yani rölativite nedir bilmeden de bir zaman yolculuğu filmini sevebilirsiniz ama bu iş biraz da kişilik tipiyle, onun getirdiği psikolojiyle ilgili. Hayata yüklediğin veya ondan devşirdiğin anlam da böyle oluşuyor çünkü. Dolayısıyla zaman bu evrenin neresinde ne kadar ‘hızlı’ veya ‘yavaş’ geçiyorsa geçsin, babasını küçük yaşta kaybeden bir kızın acısı aynıdır. Çünkü ‘acı’, her tür fiil için yeterince geçerli bir sebep.

Tam yerine gelmişken, gelelim ‘ben filimle nasıl barıştım?’ sorusuna…

Her soruna bir cevap bulacağını mı sandın?
’Sorgulayıcı-şüpheci’ olmak hangi düzeyde olursa olsun bilimle uğraşan insanın temel vasfıdır. Bunun ötesi berisi olmaz. Diyeceksiniz ki bu sorgulama nerde başlar nerde biter? ‘Herhangi bir yerde başlar ama hiç bir yerde bitmez’ diyeceğimi sandınız değil mi? Öyle düşünmüyorum hayır, yani ikinci kısmına katılmıyorum bu cümlenin. Sorgulayıcı tip akıl bu huyunu herhangi bir gözlemi karşısında ortaya çıkarabilir ama bunun bir de sonu var. Yani son noktası. Contact’ın değeri bu yüzden eşsizdir gözümde. Çünkü sorgulanan şey ‘Çaresizlik’tir, ‘Acizlik’tir. İnsan olmanın getirdiği ‘kırılganlık’tır, kolayca tarumar olabilmek, bir avuç toz gibi yokluğun içine savrulabilme ihtimalini anlamak ve bir köşeye çekilip, bu ciddi gerçeğin karşısında adam gibi düşünebilmektir. Bu noktada Interstellar’ın ‘Sonsuza kadar araştıracak ve seni bulacağız ölümsüzlük’ alt-mesajına ‘Dur birader orda’ demiştim, hala da diyorum. Contact’ın da, Interstellar’ın da anlattığı hikaye insana ait, özleme ve içinin kor gibi yanmasına ait olmasına rağmen, bunun insan eliyle bir çözümünün olamayacağını, belki de doğrusunun da bu olduğunu düşünen bir filmdi Contact. Serseri mayın gibi dolanmak benim aklımı yoruyor belki de, böyle düşünebilirsiniz ama orada durmayıp biraz daha düşünürseniz aynı noktaya gelebileceğimizi zannederim. Yani ‘Bütün insanlığı ölümsüz kılacak hapı bulduk, ister misin birader?’ teklifine benim cevabım ‘Hayır’dır kardeşim. Çünkü benim annem, babam, dedem, kardeşim vs öldüler anlıyor musun? Onları geri getirecek mi bu hap? Hayır. O halde bu kibirli septisizmimizle neyi aradığımızdan emin miyiz?

Yalnız mıyız? Evet.
Ay’a gerçekten gidilip gidilmediğini bilmem. Kafa da yormam buna. Çünkü Mars’a gidiliyor artık. Komplo teorileri filan politik kavga, beni ilgilendirmez. Fakat Ay’a iniş fotoğraflarında beni en çok vuran nedir biliyor musunuz, dünya’nın kadraja girdiği fotoğraftır. Yani düşünsene, tee oraya gitmişsin (aslında da çok uzak değil o ayrı mesele), kendi başınasın tamamen. Bir oksijen tüpüne, bir kask camına bağlamışın hayatı. Aynı şeyi denizin altında da yaşayabilirsin, peki bunun farkı ne arkadaş?

O kadar uzaktan bakınca artık ismi ‘Ev’ oluyor. Fotoğraf ilk kez Ay yörüngesine oturan ve orada bir müddet dönen insanlı ekibe, Apollo 8’e ait (1968).

Başını çeviriyorsun ve karşında bir top! Mavi renkli, üstünde insanlar var ama hiç biri görünmüyor o kadar uzaktan. Görünmeyince de bütün itiş kakış anlamsız geliyor ya. Yani öyle geldi bana. İşte bu ‘küçüklük’ ve ‘acizlik’ duygusunu yakaladım orda. Interstellar’da da çoook uzaklara, hatta ne kadar uzakta olduğu belli olmayan uzaklara gidiliyor ya… Ne zaman geri dönüleceği, hatta dönülüp dönülmeyeceği de bilinemiyor ya. Ve bu bilmeme duygusu başka bir ülkeye gurbete gitmek gibi değil de, acayip bir yokluğa gidiş gibi geliyor ya. İşte budur Interstellar’ın olayı benim için. O deniz gezegenine indikleri anda hissettiğim korkuyu unutamıyorum şu an bile… Bir de gemide kalan arkadaşın yolculuğun başında ‘Boşlukla aramızda sadece incecik bir alüminyum var’ diyerek ifade ettiği korkuyu da…

Ölümsüzlük hapı ister misin? Hayır.
Barış yapmamızı sağlayan asıl olay ise ‘Ben çocuklarıma dönmek istiyorum’ konusu. İnsanlığı kurtarmak için yola çıkıp, birey olarak sonlu varlığının farkına varmak ve hayatta senden kalan tek parçayı, belki de bir anlamda senin devamını ifade eden çocuklarına dönmek arzusu. ‘Bütün insanlığı bırakıp, kendi çocuğunu düşünmek’ aldatmacasına girmeyelim ama, öyle bir bencillik tuzağı var çünkü. Hayır mesele o değil, sevgi varsa hayat vardır diyor adam. Nolan belki bunu R. Zemeckis’in Contact’ta durduğu ‘Septik inanç arayışı’ noktasının tam tersine, ‘Sonsuz evrim ve mükemmele giden insan’ inancı üzerinden yapıyor ama, bu duygunun temelinde ‘Acizlik-çaresizlik-çok büyük bir güce ait olma’ motivasyonunu bulmak çok kolay. Belki ben görmek istediğim gibi gördüm, bilemiyorum. Fakat esas adamımızın kızına dönmek istemesi, gemideki kızın sevdiği adamın gittiği gezegene inmek istemesi beni filmle barıştıran anlar olmuş. Filmi yaparken durduğu noktanın deist-septik motivasyon olduğu net olsa da, Nolan’ın bu duyguları filmin finaline, yani merkezine yerleştirmiş olması onunla güzel bir yerde buluşabileceğim anlamına geliyor. Video mesajlarının izlendiği sahnelerde ağlayan bir tek ben değilim diye düşünüyorum. Bir de, Micheal Caine’in şiir okuduğu sahneler dönüyor kafamda sürekli. Aklın bir cürete sahip olması gerektiğini düşünür ve severim de bu cüreti çünkü. Bugün insanlar veremden vebadan ölmüyorlarsa sebebi bu araştırma cüretidir. Fakat konu varoluşsal sorgulamaya gelip dayandığında da Dr. Arroway’in dediğini derim filmin sonunda, kimse kusura bakmasın.

Do not go gentle into that good night
Rage, rage against the dying of the light

Daha başka çok şeyler yazasım vardı ama ne gerek var, hem uzun yazılar okunmuyor. O halde son söz: Yalnızlık ve acizlik duygusunu bir kez yaşayan insanın, önceki gibi düşünmesine imkan yoktur.